انواع زعفران
زعفران دسته(Red&white or bunch)
زعفران دسته اصلیترین و پایهای ترین نوع زعفران بوده که از کنارهم چیده شدن و خشک شدن تمامی یک رشته زعفران (شامل کلاله و خامه) بهدست میآید. بخش خامه معمولا ۳ تا ۵ میلیمتر بوده و بسته به کیفیت زعفران، بخش کلاله میتواند از آن بلندتر یا کوتاهتر باشد. قدرت رنگ دهی زعفران دسته بین ۱۲۰تا ۱۵۰ می باشد.
زعفران پوشال(Pushal)
زعفران پوشال در واقع بخش کلاله قرمز رنگ رشته زعفران به همراه ۱ تا ۳ میلیمتر از بخش خامه زرد رنگ میباشد. از آنجا که نسبت به زعفران دسته، مقدار نسبی کلاله بیشتر میباشد قدرت رنگ دهی آن نیز بیشتر بوده و بسته به کیفیت آن در حدود ۱۷۰ تا ۲۵۰ واحد خواهد بود. برخی از افراد به دلیل اتصال کلاله به خامه و کاهش احتمال تقلبی بودن، به این نوع زعفران اعتماد بیشتری دارند.
زعفران سرگل(Allred or Cope Saffron)
زعفران سرگل، در واقع همان چیزی است که در ذهن اغلب افراد از زعفران وجود دارد. در این نوع، بخش خامه (ریشه) به کلی حذف و کلالههای کاملاً قرمز رنگ بهصورت جدا از هم، زعفران خالص را تشکیل میدهند. علاوه بر سرگل، عناوین سرقلم، سرریشه و ممتاز را نیز برای این نوع زعفران بکار میبرند در میان انواع زعفران فوق، قدرت رنگ دهی زعفران سرگل بیشتر از بقیه و در حدود ۲۱۰ تا ۲۶۰ واحد میباشد.
زعفران نگین پوشال یا پوشال نگین(Negin)
زعفران نگین پوشال در واقع نوع خاصی از زعفران پوشال بوده که در آن رشتههای سهشاخهای کلاله قرمز رنگ و ضخیم و بدون قسمت خامه (زردرنگ) از میان رشتههای موجود جدا شده و زعفرانی حجیم تهیه میگردد. زعفران پوشال نگین فاخرترین و گرانبهاترین نوع زعفران بوده و بالاترین قدرت رنگ دهی بین ۲۳۰ تا ۲۷۰ دارد.
کنج یا زعفران سفید(White)
با جدا کردن زعفران سرگل از دسته، قسمت ریشه باقی میماند که در ایران به آن زعفران سفید و یا کنج گفته میشود. در اروپا این قسمت بهنام White (سفید) یا Style (خامه) معروف است. برخلاف تصور برخی افراد مبنی بر اینکه کنج، نسبت به سرگل عطر بیشتری دارد، بررسیهای علمی نشان میدهد مواد ارزشمند زعفران تنها در کلاله قرمز رنگ آن نهفته است. این مواد (مخصوصا کروسین به عنوان عامل رنگ زعفران)، در اثر حرکت در بافت گیاهی از کلاله به خامه منتقل میشود به دلیل وجود رطوبت بیشتر در خامه، در ظاهر عطر بیشتری از خامه به مشام میرسد. کنج زعفران جزء دستهبندی انواع زعفران قرار نمیگیرد اما به دلیل رنگ و ظاهر زیبای آن و اینکه امکان تقلب ندارد، مورد توجه قرار میگیرد.
تقلب در زعفران
تشخیص زعفرانهای اصلی
تشخیص زعفرانهای اصلی از روی سرشاخه کلاله زعفران سادهترین روش محسوب میشود چراکه سرشاخههای کلاله زعفران سه شاخه و قسمت بالای آن شیپوری بوده که هرچه پایینتر میآید باریکتر میشود ضمن اینکه دارای مقداری طعم تند است.
روش دوم :ریشه ذرت مستقیم ولی زعفران انحنا دارد.
روش سوم : اگر تارهاي زعفران را بين كاغذ كاهي ( كاغذ روزنامه) بگذاريم و كمي فشار دهيم نبايد لكّه چربي باقي بگذارد. اگر چنين باشد به احتمال قوي آن زعفران تقلّبي است.
روش چهارم: اگر کمی زعفران را در آب جوش بیندازید، تا ۵ دقیقه صبر نمایید و متوجه شوید که رنگ شاخه ها به سفید متمایل نشده نشان از اصل بودن آن دارد. اگر زیر ۵ دقیقه شاخک ها سفید شوند یعنی زعفران مورد نظر تقلبی است.
تقلب های موجود در زعفران
رنگ کردن خامه زعفران با رنگ موجود در کلاله یا رنگهای شیمیایی سنتزی است.
اضافه کردن برخی مواد که از لـحاظ ظاهری مشـابه کـلاله های زعـفران می باشند ماننـد گلرنگ، افزایش رنگهای مصنوعی به زعفران جهت افزایش قدرت رنگی آن، یکی از راههای تقلب در زعفران این است که کلالههای آن را با نوعی چربی، شکر، نمک یا عسل آغشته میکنند، به طوری که بر وزن آن اضافه شود.